RIJTJES
en ‘bedank-je-schoolleider.nl’
Maakt u mij midden in de nacht wakker al fluisterend bij mijn oor ‘aus, bei, mit, nach, seit’ dan vul ik automatisch aan ‘von, zu, außer und gegenüber…’ Een relict van lang vervlogen onderwijs-praktijken.
Ik probeer dit ook even bij u: ‘Java, Bali, Lombok, Soembawa, Soemba, Flores….?’
Juist: Timor.
Een andere: uit welk boek komt ‘Whimpysinger, De Moraatz, Neuteboom, Nittikson, Surdie Finnis, te Wigchel, Kiekertak en Taas Daamde’?
Inderdaad: uit BINT, in 1934 geschreven door F. Bordewijk.
BINT is de moeder (of de vader) aller schoolleiders. In een gewapende beton-stijl (De Bree zijn denken was hoekig en norsch. De lucht lag laag morsig roetig. Novemberochtend. De wind danste lomp om de hoeken’) lezen we het wel en wee van een school, een leraar, zijn leerlingen en vooral: van BINT. Al zegt BINT niets, betuigt hij geen goedkeuring, knikt hij slechts en gaat meestal zwijgend heen…
BINT wordt niet echt geportretteerd als een lichtend voorbeeld. Dat was ook niet schrijvers doel, het boek ontstond tijdens de gure wind van het opkomende nationaalsocialisme en is meer een dystopie dat waarschuwt, dan oproept tot navolging.
Zijn er eigenlijk nog zulke BINTEN, schoolleiders die instemming betuigen met een hoofdknik, zwijgen als ze complimenteren en slechts actief worden bij afkeuring? Ik betwijfel het. De persoon die macht, controle en argwaan prefereerde boven gezag, toezicht en vertrouwen, heeft veelal plaatsgemaakt voor gepersonifieerde intellectuele mildheid, voor verbinding van vlees en bloed die vooral inspiratie hoog in het vaandel heeft staan (maar desondanks vaak het verwijt krijgt van gebrek aan communicatie, van onvermogen om tot een dialoog te komen).
Zes rectoren had ik gekend vóór ik Leraar-van-het-Jaar werd: stuk voor stuk anti-Binten, met onder hen monolieten van passie die als lichtend voorbeeld kunnen gelden. Het geheim van hen zat in het vertrouwen, dat paradoxaal van een recht een plicht werd: kwam je namelijk bij één van hen met een verzoek, dan was het antwoord al vóór de vraag: ‘Ja, het is goed. Maar vertel…, wat wil je?’
De eerste keer dat me dit overkwam, was ik verrast, maar ik merkte al snel dat het gemeend was. Wie zou zo’n vertrouwen beschamen door ooit ook maar met één ondoordacht voorstel te komen? Zij bogen aldus een recht om in een plicht: zij ontBINTten heel wijs hun schoolleiderschap; ik ben ze nog dankbaar: mijn favoriete lijstje: Niek, Fried, Rob, Jan, Ton, Martien…., ja zelfs midden in de nacht.
Jan Verweij