EEN DOCENT MOET VUREN ONTSTEKEN
Maandagmorgen, twintig over negen. Eerste uur van klas 6 VWO. Ze hebben vijftig minuten filosofie voor de boeg. De leerlingen zijn nog brak van het weekend, hun belevenissen moeten nog gedeeld worden, hetzij mondeling of via de sociale media. De stemming is er een van ‘laat ons betijen, laat ons met rust.’
Tja, en dat is Jan Verweij (59) nou net niet van plan. Kort informeert hij naar de proefcolleges bij de universiteiten. Daarna komt de stelling van vandaag op het bord: WIE ZEGT DAT JE WIL WAT JE WIL. Inderdaad: een doordenkertje op de maandagochtend. Maar binnen tien minuten zitten de leerlingen op het puntje van hun stoel, een enkeling daargelaten.
Zien we hier nu de beste leraar van Nederland?
“Ik wil niet de leukste of de beste zijn. Ik ben een ouderwetse leraar, niet de vriend van de leerlingen. Ik zal nooit les geven in een t-shirt. Ik wil ze leren denken, ik wil kwartjes horen vallen, onderwijs moet rijker maken. Ze denken wel dat ik de leukste ben als ik vertel dat ik nooit onvoldoendes geeft. Dat valt vies tegen, want de leerlingen moeten hun werk overmaken totdat ze een voldoende hebben. Een vijf pik ik niet, ook al staan er drie achten tegenover.
Voor een goede leraar zijn drie dingen nodig: 1.verwondering en vertedering en daarbij is mijn leidraad het gedicht Jonge Sla (zie kader), 2. veiligheid scheppen en 3. weten hoe lastig het is om iets te leren waar je niets van weet. Want dan besef je pas hoe moeilijk dat is, terwijl wij dat de hele dag van de leerlingen vragen. Daarom zal ik nooit zeggen dat ik iets al twee keer heb uitgelegd. Mij is soms zes keer iets uitgelegd en dan snapte ik het nog niet, vooral bij scheikunde. Een leraar moet geen vaten vullen met wiskunde Nederlands of Engels. Een leraar moet vuur ontsteken.”
Waarom meegedaan aan de verkiezing leraar van het jaar?
“Niet uit geldingsdrang. De titel geeft me de kans om ambassadeur van onderwijs te zijn. Er wordt nu naar me geluisterd. Ik ben 13 december bij Willem-Alexander en Maxima uitgenodigd. Ik ben bij (de vorige) onderwijsminister Marja van Bijsterveldt geweest. Ik had geschreven dat haar beleid de diepgang van een kano heeft. Heeft ze dat artikel voor zich liggen! Nee, ze was niet boos. Ze waardeerde mijn passie.”
Uw missie?
Het imago van onderwijs verbeteren. Neem het woord schools. Dat heeft een negatieve klank en staat voor saai, kinderachtig. Schools zou moeten staan voor blij, innovatief, creatief, vernieuwing. Er zijn drie leraren van het jaar en we willen onderzoeken wat het ware imago van onderwijs is. We gaan zeventig mensen vragennaar het leraarschap. De 85-jarige promovendus, de 13-jarige die studeert aan de universiteit in Utrecht, Epke Zonderland. De laatste vraag zal zijn: ben je zelf leraar van iemand? Want de eerste vonk komt van een leraar en dat kan iedereen zijn. Wie de mijne was? De oud-rector van Ignatius, het gymnasium van de Jezuieten in Amsterdam.
Veel werk aan de winkel, want het imago van leerkrachten is niet zo best.
We hebben 16 miljoen bondscoaches en zestien miljoen onderwijsdeskundigen, want iedereen heeft les gehad. De discussie gaat alleen over hoe het onderwijs moet zijn en over geld. Niet over wat onderwijs moet zijn. Voor mij is dat kinderen leren denken en laten excelleren. Een rapport met tien zevens vind ik erg. Ik zie liever een rapport met negen zessen en een negen.
Herinnert u zich uw eerste dag als leraar?
Nou en of. Havoklas 3b in Asten. Zweethanden, uren na de les vielen de proppen nog van het plafond. Het is het hele jaar een ellende geweest met die klas. Ik heb ervan geleerd. Een leraar heeft soms een probleem met een individu, en dat hoort zo te zijn. Die is ook vaak de smaakmaker. Maar als het onwil is, ben ik graag de steen waartegen de leerling zijn neus stoot.
Hoe was u als brugklasser?
Oef, een pijnlijke vraag. Ik ben geschorst, ik ben blijven zitten, ik was recalcitrant. Mijn kinderen heb ik nooit mijn rapporten laten zien. Tot grote zorg van mijn vader. Hij is gerustgesteld door de rector. Het grootste wild wordt de beste jager, zei de rector. Dat was een wijze man